Reescribiendo la historia de un manuscrito: el Escur. Σ II 7, un siglo después de Revilla

Rewriting the history of a manuscript: Escur. Σ II 7, a century after Revilla

Teresa Martínez Manzano

Universidad de Salamanca

https://usal.academia.edu/TeresaMartínezManzano

0000-0001-6233-1145

Resumen

Se examina desde un punto de vista textual, paleográfico, codicológico e histórico el Escur. Σ II 7. Se concluye que fue transcrito por Dionisio Sinates en el tercer cuarto del s. XV en Corfú. A continuación pasó a manos del médico Andrónico Eparco, también en Corfú, y después a las de su nieto Antonio Eparco, que lo trasladó a Venecia. En 1572 el códice fue vendido al Escorial. A finales del s. XV y estando todavía en Corfú el manuscrito fue utilizado muy probablemente por Marco Antonio Antimaco en su estudio de los Oráculos Sibilinos.

Palabras clave:

Abstract

This paper examines Escur. Σ II 7 from a textual, paleographic, codicological and historical standpoint. I conclude that it was transcribed by Dionysius Sinates in the third quarter of the fifteenth century in Corfu. Then it came into the hands of doctor Andronicus Eparchus, also in Corfu, and thereafter into those of his grandson Antonius Eparchus, who brought it to Venice. In 1572 the codex was sold to El Escorial. At the end of the fifteenth century, while it was still in Corfu, the manuscript is likely to have been used by Marcus Antonius Antimachus for his study of the Sibylline Oracles.

Keywords:

Referencias bibliográficas

Alexandre, Ch. (18692) ΧΡΗΣΜΟΙ ΣΙΒΥΛΛΙΑΚΟΙ. Oracula Sibyllina, París, Firmin Didot.

Allen, Th. W. (1931) Homeri Ilias I: Prolegomena, Oxford, Clarendon Press.

Baldi, D. (2008) «A Conrad Gesner in visita a Ferrara: un epigramma di Marco Antonio Antimaco», Il bibliotecario 3, 117-126.

Buitenwerf, R. (2003) Book III of the Sibylline Oracles and its social setting, with an introduction, translation, and commentary, Leiden-Boston, Brill.

Canart, P. (2008) «Additions et corrections au Repertorium der Griechischen Kopisten 800-1600. 3», en Martin, J. M. & Mart, B. (eds.), Vaticana et Medievalia. Études en l´honneur de Louis Duval-Arnould, Florencia, Sismel Edizioni del Galluzzo, 41-63.

Cardinali, G. (2020) «Sei nuovi codici greci τοῦ Ἀβραμίου in Vaticana», Scriptorium 74, 136-145 et pl. 5-9.

Chatzopoulou, V. (2009) «Zacharie Calliergis: les manuscrits viennois», en Gastgeber, Ch. (ed.), Miscellanea Codicum Graecorum Vindobonensium I. Studien zu griechischen Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek, Viena, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 85-98.

Devreesse, R. (1965) Le fonds grec de la Bibliothèque Vaticane des origines à Paul V, Ciudad del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana.

Dorez, L. (1893) «Antoine Éparque. Recherches sur le commerce des manuscrits grecs en Italie au XVIe siècle», Mélanges d‘archéologie et d‘histoire 13, 281-364.

Eleuteri, P. (1993) I manoscritti greci della Biblioteca Palatina di Parma, Milán, Il Polifilo.

Fernández Pomar, J. M. (1986) Copistas en los códices griegos escurialenses. Complemento al Catálogo de Revilla-Andrés, Madrid, [s.e.].

Gamillscheg, E. & Harlfinger, D. (1989) Repertorium der griechischen Kopisten. 800-1600. 2. Teil. Handschriften aus Bibliotheken Frankreichs und Nachträge zu den Bibliotheken Grossbritanniens, Viena, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.

Gamillscheg, E., Harlfinger, D. & Eleuteri, P. (1997) Repertorium der griechischen Kopisten. 800-1600. 3. Teil. Handschriften aus Bibliotheken Roms mit dem Vatikan, Viena, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.

Geffcken J. (1902) Die Oracula Sibyllina, Leipzig, Hinrichs´sche Buchhandlung.

Giacomelli, C.& Speranzi, D. (2019) «Dispersi e ritrovati. Gli Oracoli caldaici, Marsilio Ficino e Gregorio (iero)monaco», Scripta 12, 113-142.

Harlfinger, D. (1971) Die Textgeschichte der pseudoaristotelischen Schrift Περὶ ἀτόμων γραμμῶν. Ein kodikologisch-kulturgeschichtlicher Beitrag zur Klärung der Überlieferungsverhältnisse im Corpus Aristotelicum, Ámsterdam, Hakkert.

Haupt, M. (1869) «Excerpta ex Timothei Gazaei libris de animalibus», Hermes 3, 5-30.

Hoffmann, P. (1991) «Sur quelques manuscrits vénitiens de Georges de Selve, leurs reliures et leur histoire», en Harlfinger, D. & Prato, G. (eds.), Paleografia e codicologia greca (Atti del II Colloquio internazionale Berlino-Wolfenbüttel, 17-20 ottobre 1983), Alessandria, Edizioni dell´Orso, 441-462.

Hunger, H. (1961) Katalog der griechischen Handschriften der Österreichischen Nationalbibliothek. Teil 1. Codices historici, codices philosophici et philologici, Wien, Akademie der Wissenschaften.

Laurent, V. (1956) «Une famille turque au service de Byzance. Les Mélikès», Byzantinische Zeitschrift 49, 349-358.

Legrand, É. (1885) Bibliographie hellénique ou description raisonnée des ouvrages publiés en grec par des grecs aux XVe et XVIe siecles, I, París, Ernest Leroux.

Manfredini, M. (1997) «Inventario dei codici scritti da Isidoro di Kiev», Studi Classici e Orientali 46, 611-624.

Martínez Manzano, T. (2015) De Bizancio al Escorial. Adquisiciones venecianas de manuscritos griegos para la biblioteca regia de Felipe II: colecciones Dandolo, Eparco, Patrizi, Mérida, Editora regional de Extremadura.

Martínez Manzano, T. (2016) «Criterios gráficos y extragráficos para la identificación de los manuscritos del último lote de Antonio Eparco», en Hernández Muñoz, F. (ed.), Manuscritos griegos en España y su contexto europeo. Greek Manuscripts in Spain and their European Context, Madrid, Dykinson, 251-278.

Martini, E. & Bassi, D. (1906) Catalogus codicum graecorum Bibliothecae Ambrosianae, Milán, Impensis U. Hoepli.

Miller, E. (1848) Catalogue des manuscrits grecs de la bibliothèque de l´Escurial, París, Imprimerie nationale [reimpr. (1966) Ámsterdam, Hakkert].

Mondrain, B. (2000a) «Les Éparque, une famille de médecins collectionneurs de manuscrits aux XVe-XVIe siècles», en Oikonomides N. (ed.), Ἡ ἑλληνικὴ γραφὴ κατὰ τοὺς 15º καὶ 16º αἰῶνες. The Greek Script in the 15th and 16th Centuries. Acts of the international Symposium (Athens, october 1996), Ἀθῆναι/Athens, 145-163.

Mondrain, B. (2000b) «Jean Argyropoulos professeur à Constantinople et ses auditeurs médecins, d’Andronic Éparque à Démétrios Angelos», en Scholz, C. & Makris, G.  (eds.), ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟΣ ΝΟΥΣ. Miscellanea für Peter Schreiner zu seinem 60. Geburstag, Múnich-Leipzig, De Gruyter, 223-250.

Mondrain, B. (2002) «Le commerce des manuscrits grecs à Venice au XVIe siècle: copistes et marchands», en Tiepolo, M. F. & Tonetti, E. (eds.), I Greci a Venezia. Atti del convegno internazionale di studio (Venezia, 5-7 novembre 1998), Venecia, Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, 473-486.

Mondrain, B. (2008) «Lettrés et copistes a Corfou au XVe et au XVIe siècle», en Cuozzo, E., Déroche, V., Peters-Custot, A. & Prigent, V. (eds.), Puer Apuliae. Mélanges offerts à Jean-Marie Martin, París, Peeters, 463-476.

Mondrain, B. (2017) «Le monogramme d´un certain Abramios dans les manuscrits», en Caseau, B., Prigent, V. & Sopracasa, A. (eds.), Οὗ δῶρόν εἰμι τὰς γράφας βλέπων νόει. Mélanges Jean-Claude Cheynet, París, Association des Amis du Centre d´Histoire et de Civilisation de Byzance, 2017, 459-469.

Müller, C. (1861) Geographi Graeci Minores. Volumen secundum. E codicum recognovit, prolegominis annotatione indicibus instruxit, tabulis aeri incisis illustravit C. Müllerus, París, Firmin-Didot [reimpr. Hildesheim 1965].

Müller, K. K. (1884) «Neue Mittheilungen über Ianos Laskaris und die Mediceische Bibliothek», Centralblatt für Bibliothekswesen 1, 333-412.

Muratore, D. (1997) Studi sulla tradizione manoscritta della Costituzione degli Spartani di Senofonte, Génova, Università di Genova.

Nicol, D. M. (1984) The despotate of Epiros 1267-1479. A contribution to the history of Greece in the middle ages, Cambridge, Cambridge University Press.

Olivieri, A. (1903) Catalogus Codicum Astrologorum Graecorum 4. Codices Italici, Bruselas, In aedibus Henrici Lamertin.

Omont, H. (1892) «Catalogue des manuscrits grecs d´Antoine Éparque», Bibliothèque de l´École des Chartes 53, 95-110.

Revilla, A. (1936) Catálogo de los códices griegos de la Biblioteca de El Escorial I, Madrid, Imprenta Helénica.

Roessli, J.-M. (2013) «Sébastien Castellion et les Oracula Sibyllina: enjeux philologiques et théologiques», en Gomez-Géraud, M.-C. (ed.), Sébastien Castellion: Des Écritures à l´ écriture. Actes du colloque international (Université de Paris-Ouest-Nanterre-La Défense, 15-16 avril 2010), París, Classiques Garnier, 223-238.

Speranzi, D. (2020) «Classici greci tra Bisanzio e l´Italia», Bollettino dei Classici, s. III, 41, 191-212.

Stefec, R. S. (2012) «Zur Geschichte der Handschriften des Francesco Patrizi und des Antonios Eparchos», Néa Rhóme 9, 245-260.

Trapp, E. (2001) Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, CD-Rom Version, Viena, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.

Tsavari, I. O. (1990) Histoire du texte de la Description de la terre de Denys le Périégète, Ioannina, Panepistemio Ioanninon.

Vasiloudi, M. (2013) Vita Homeri Herodotea. Textgeschichte, Edition, Übersetzung, Berlín – Boston, De Gruyter.

Vassis, I. (1991) Die handschriftliche Überlieferung der sogenannten Psellos-Paraphrase der Ilias, Hamburgo, Universität Hamburg.

Vendruscolo, F. (1996) «La Consolatio ad Apollonium fra Mistrà (?) e Padova: apografi quattrocenteschi del Bruxellensis 18967», Bollettino dei Classici s. III, 17, 3-35.

Revista

Información

Publicar en EClás